Maladaptive Daydreaming genellikle travma, istismar, ihmal ya da yalnızlık gibi durumlara tepki olarak oluşmuş bir baş etme mekanizmasıdır. Bireyler genellikle oldukça katmanlı ve derin iç dünyalar oluştururlar. Sıkıntılı dönemlerde baş etme mekanizması olarak bu dünyalarda saatlerce vakit geçirebilirler. Bu bağımlılık döngüsünde, bireyler oluşturdukları karakterlerle ve yaşamlarla kaçınılmaz olarak derin bir duygusal bağ oluştururlar. Bu bağlar da aile ve arkadaşlarla olan gerçek ama yer yer acı verici olan bağların yerini alır. Maladaptif gündüz düşleri kişilerin okul, iş, sosyal yaşam ve hatta özbakım gibi günlük yaşamın parçalarını olumsuz etkileyebilir. Kişiler günlük yaşantılarına odaklanmakta güçlük yaşayabilirler. Bu noktada tatmin edici yaşantıları gündüz düşlerinde yaşamak, depresif gerçek yaşantı ile baş etmekten daha cazip gelmeye başlar.
Gündüz düşleri kontrolden çıktığında: Maladaptive Daydreaming
Gündüz düşleri kontrolden çıktığında: Maladaptive Daydreaming
Örnek 1: “Gündüz düşlerimde 35 farklı karakter var. Çocukluktan beri benimleler. Zihnimin ne zaman tamamen yalnız olabildiğini hatırlamıyorum bile. Hep oradaydılar. Tüm gündüz düşlerim bu 35 karakterin etrafında dönüyor. Kurgu bir şehirde yaşıyorlar.”
Örnek 2: “Çocukken zengin bir iç dünyam vardı. Kendimi bildim bileli bu şekildeyim. Kreş yaşlarımdayken bir adada yaşayan kedi veya diğer hayvanlarla ilgili zihnimde hikayeler yazar, oynardım. Zamanla ben büyüdükçe hikayelerim de büyüdü ve daha kompleks bir hale geldiler. Okuduğum kitaplardan, izlediğim filmlerden ve dizilerden karakterler ekler çıkartırdım.”
Örnek 3: “Şu anda üç faklı kurgu dünyam var. Geçmişteki bazı kurgu dünyaları öldü, bazıları ise uzun süredir devam ediyor. Bazen eskilerden birine canlandırabilir miyim diye gidiyorum, ama onlar artık devam etmiyor.”
Örnek 4: “ Bu hikayeler sadece benim için ve tamamen zihnimin içindeler. Bazen günün 3-4 saatini bunlara ayırdığımı fark ediyorum. Müzik dinlerken, kitap okurken, bir şeyler izlerken, yolculuklar bunları tetikliyor.
Örnek 5: “Küçüklükten beri bunlar var. 13 yaşından sonra işler değişmeye başladı. Gündüz düşlerine çekilme isteğim çok hızlı bir şekilde arttı ve kontrol edemez oldum. Uyumaya gittiğimde veya uyandıktan sonra daha çok olurdu. Sonra ders dinlerken ve sınava çalışırken de olmaya başladı.”
Örnek 6: “ Bazen gerçek yaşamı kaçırdığımı hissediyorum. Beni tüketiyor. Zihinsel enerjimi tükettiğini hissediyorum. Gitgide artıyor. Artık hayatımda bunu istediğimden emin değilim. Bunu istemiyorum. Hayatımı ne kadar tükettiğini görmek beni dehşete düşürüyor. İçinden çıkmak çok fazla çaba gerektiriyor. Bazen kendimi tekrar kaldığım yerden devam ederken buluyorum. Şu sıralar en azından bunu yaptığım zamanları azaltmaya çalışıyorum. Bunu kontrol edebilenler var mı? Onlara imreniyorum.
Örnek 7: “ Bunu hedef alan bir terapi var mı emin değilim. Psikologa veya psikiyatra anlattığımda neden bahsettiğimi anlamıyorlar. Bu konuda beni anlayan birini bulsam şanslı hissederdim. Artık bunun hayatımı kontrol etmesini istemiyorum”
*Örnekler yerli ve yabancı web siteleri ve forumlardan alınmıştır.
İnternette maladaptive dayreaming (MD) konusunu ele alan yüzlerce web sitesi ve sayfalarca başlık yer almaktadır. Bu web siteleri, forumlar ve konu başlıkları dünya genelinde maladaptive dayreaming yaşayıp, kaliteli ve derinlikli bir şekilde yapılandırılmış, gelişmiş karakterler ve olay kurgularına sahip bu gündüz düşlerinde çok büyük vakitler harcayan ve bu konuda endişeler duyan kişiler tarafından oluşturuldu. Pek çoğu bu konuda kendini yalnız ve tek başına hissediyordu, ta ki bu tür forumları araştırıp kendileri gibi durumlar yaşayan diğer insanları keşfedene dek.
Maladaptive Daydreaming- Maladaptif Gündüz Düşleri Nedir?
Maladaptive Daydreaming genellikle travma, istismar, ihmal ya da yalnızlık gibi durumlara tepki olarak oluşmuş bir baş etme mekanizmasıdır. Bireyler genellikle oldukça katmanlı ve derin iç dünyalar oluştururlar. Sıkıntılı dönemlerde baş etme mekanizması olarak bu dünyalarda saatlerce vakit geçirebilirler. Bu bağımlılık döngüsünde, bireyler oluşturdukları karakterlerle ve yaşamlarla kaçınılmaz olarak derin bir duygusal bağ oluştururlar. Bu bağlar da aile ve arkadaşlarla olan gerçek ama yer yer acı verici olan bağların yerini alır. Maladaptif gündüz düşleri kişilerin okul, iş, sosyal yaşam ve hatta özbakım gibi günlük yaşamın parçalarını olumsuz etkileyebilir. Kişiler günlük yaşantılarına odaklanmakta güçlük yaşayabilirler. Bu noktada tatmin edici yaşantıları gündüz düşlerinde yaşamak, depresif gerçek yaşantı ile baş etmekten daha cazip gelmeye başlar.
Maladaptif gündüz düşleri ve psikozu birbirinden ayıran en temel fark; bireylerin gündüz düşlerinin gerçek olmadığının farkında olmasıdır. Yani gerçek ile gerçek olmayanı birbirinden ayıramama söz konusu değildir.
Maladaptive Daydraming- Maladaptif Gündüz Düşleri ve Psikoterapi
Maladaptif gündüz düşleri bireyin hayatındaki çeşitli boşlukları doldurmaya yönelik olarak, çok küçük yaşlardan itibaren ortaya çıkmış bağımlılık ögeleri taşıyan bir durum olarak ele alınmak yerine sinirsel ve biyokimyasal bir bozukluk olarak ele alınarak tedavi edilmeye çalışılmaktadır. Tüm bunları tetikleyen, altta yatan problemler ele alınmamaktadır. Bu kişilerin durumu yakından ele alınmamaktadır. Uygun tedaviyi beklerken sıkışmış hisseden bu bireyler fark edilmeyi beklemektedirler. Bu kişiler sadece hayal gücü aşırı gelişmiş bireyler değiller. Bu gelişmiş hayal gücü onların bütün hayatlarını sarmalayıp gerçek yaşantılarını yaşayabilmelerine engel olmaktadır.
Bu kişilerin sorduğu ve henüz hala havada kalan bir soru var. “Neden ben?” Maladaptif gündüz düşleri yaşayan bireylerin, duygularını yaşarlarken gerçeklikte kalabilmeyi başaramamalarının sebepleri hala araştırılıyor. Maladaptif gündüz düşleri konusunda farkındalığın artması gerektiğini düşünüyoruz. Çünkü bir yerlerde hala birileri bu durumları yaşıyor, yalnızlaşıyor ve bunu yaşayan tek kişi olduğunu düşünmenin çaresizliğini hissediyor.
Bu durumu yaşayan bireylerin yalnız olmadıklarını bilmelerini isteriz. Maladaptif gündüz düşlerinin yaşamınızı esir almasından kurtulabilirsiniz. Terapi süreci tetikleyen ve altta yatan faktörler ele alınarak gerçekleştirilmektedir. Nitekim oluşturulan dünyalar hissedilen bir boşluğu doldurma arzusu ile oluşturulmaktadır (ör: güç, sevgi, kontrol). Bazen Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), depresyon, kaygı bozuklukları ve Obsesif Kompulsif Bozukluğun (OKB) da eşlik eden psikiyatrik tanılar olduğu görülmüştür. Her bir durumda olduğu gibi maladaptif gündüz düşlerinde de terapi süreçleri tüm faktörler göz önünde bulundurarak bireye özel düzenlenmektedir.
Yazar: Uzm. Klinik Psikolog Rukiyye Meryem Parladıcı
Psikoloji Lisansını Boğaziçi Üniversitesi’nde 2015 yılında tamamladı.
2020 yılında Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi’nde Klinik Psikoloji Yüksek Lisansını tamamladı.
Çapa Çocuk ve Ergen Psikiyatri servisinde alanında staj yaparken uzman psikyatrlarla çalışma fırsatı buldu.
Selçuklu Tıp Fakültesi Yetişkin psikyatri servisinde staj yaparken yetişkin gruplarla çalışan psikiyatrlarla gözlemyapma fırsatı elde etti.
Şu anda çocuklara, ergenlere, yetişkin bireylere ve ailelere psikolojik danışmanlık hizmetleri sunmaktadır.
Son 5 yıldır Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ile nörotravma, kronik hastalıklar, yaşlılık psikolojisi, psikodrama, problem çözme becerileri, kişilik özellikleri ve ilişkiler konusunda en son yapılmış çalışmaları harmanlayarak çalışmaktadır.