Takıntılarla Başa Çıkmak : Bir OKB Yazısı
OKB Nedir?
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), kişinin istem dışı tekrarlayan düşüncelere (obsesyonlar) sahip olduğu ve bu düşünceleri hafifletmek için belirli davranışları (kompulsiyonlar) gerçekleştirdiği bir ruh sağlığı durumudur. Bu durum bireyin günlük yaşamını olumsuz etkileyebilir ve ciddi stres yaratabilir.
OKB Belirtileri Nelerdir?
OKB, obsesyonlar ve kompulsiyonlar olmak üzere iki temel bileşenden oluşur:
Obsesyonlar (Takıntılar)
- Mikrop veya kirlenme korkusu
- Düzeni ve simetriyi sağlama ihtiyacı
- Sevdiklerine zarar verme korkusu
- Uygunsuz veya rahatsız edici düşünceler
Kompulsiyonlar (Zorlantılar)
- Aşırı el yıkama veya temizleme
- Eşyaları simetrik şekilde düzenleme
- Kapıyı veya ocağı tekrar tekrar kontrol etme
- Belirli kelimeleri veya duaları tekrar etme
Bu belirtiler bireyin hayatını kısıtlayabilir ve kişinin iş, okul veya sosyal hayatında sorunlar yaşamasına neden olabilir.
Obsesyon Çeşitleri
Çok fazla obsesyon çeşidi vardır. Ancak yaygın olanlar şu şekilde sıralanabilir;
- Titizlik obsesyonu
- Kuşku obsesyonu
- Cinsel obsesyonlar
- Simetri obsesyonları
- Sayma obsesyonları ve kompulsiyonları
- Biriktirme ve saklama obsesyonları
Bunlar yaygın obsesyonlar ve kompulsiyonlardır.
Titizlik Obsesyonu
Adından da anlaşılacağı üzere aşırı titizlik hastalığıdır. Sürekli ev temizleme, el yıkama ve her yere kolonya ile gitme gibi eylemler görülür. Mutlaka uzman psikolog yardımı gereklidir.
Kuşku Obsesyonu
Kuşku obsesyonu olan insanlar, evden çıkarken kapıyı kilitledim mi, ocağı kapattım mı ya da ışıkları kapattım mı diye devamlı kontrol ederler. Hem obsesyon hem de kompulsiyon şeklinde devam eder.
Cinsel Obsesyonlar
Bir kişinin sürekli cinsel senaryolar kurmasıdır. En olmayacak kişiler hakkında cinsel fanteziler kurar ve bundan korkunç bir şekilde rahatsız olur. Ancak kendini durduramaz.
Simetri Obsesyonları
Bir şeylerin sürekli simetrik bir düzende olmasını isteyen hastalardır. Nesneleri tam simetrik şekilde dizmeye özen gösterirler. Örneğin, bir vazoyu masanın tam ortasında koyabilmek için ince hesaplar yaparlar. Aynı şekilde kütüphanedeki kitapları hiç üşenmeden büyükten küçüğe, kalından inceye dizebilirler.
Sayma Obsesyonları Ve Kompulsiyonları
Sayma obsesyonuna sahip olan hastalar, herhangi bir şeyi, belli bir sayıya kadar saymazlarsa yapamıyorlar. Örnek olarak ise, temizlik yapmaya başlayacak olan bir kadının 20’ye ya da 50’ye kadar sayması verilebilir.
Biriktirme Ve Saklama Obsesyonları
Bu tarz hastalar ise, gerekli ya da gereksiz her şeyi saklarlar. Kafalarında sürekli ”illa ki lazım olacak” düşüncesi yer alır. Her türlü eski eşya, gereksiz ürünler hatta bazı şeylerin ambalajlarını bile saklayabilirler. Bu tarz obsesyonlar da gerçekten rahatsız edicidir.
OKB’nin Nedenleri Nelerdir?
OKB’nin kesin nedeni tam olarak bilinmese de, genetik, biyolojik ve çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.
- Genetik Faktörler: Ailede OKB öyküsü olan bireylerde OKB gelişme riski daha yüksektir.
- Beyin Kimyası: Serotonin gibi nörotransmitterlerdeki dengesizliklerin OKB’ye yol açabileceği düşünülmektedir.
- Çevresel Faktörler: Travma, stres veya çocukluk döneminde yaşanan olumsuz deneyimler OKB belirtilerini tetikleyebilir.
Takıntılarla Başa Çıkmak : OKB ile Başa Çıkma Yöntemleri
OKB ile başa çıkmanın çeşitli yöntemleri vardır. Bunlar arasında psikoterapi, ilaç tedavisi ve kişisel stratejiler bulunur.
1. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
BDT, OKB tedavisinde en etkili terapi yöntemlerinden biridir. Özellikle maruz bırakma ve tepki önleme (ERP) tekniği ile bireyler takıntılı düşüncelerine maruz bırakılarak kompulsiyonlarını yapmamaya teşvik edilir.
2. İlaç Tedavisi
OKB tedavisinde genellikle seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar) kullanılır. Bu ilaçlar, obsesif düşünceleri ve kompulsif davranışları azaltmada etkili olabilir. Ancak, ilaç tedavisi doktor kontrolünde yapılmalıdır.
3. Kendi Kendine Yardım Stratejileri
- Farkındalık geliştirme: Takıntılı düşüncelerin geldiğini fark etmek ve bunları sorgulamak OKB ile mücadelede önemli bir adımdır.
- Gevşeme teknikleri: Meditasyon, derin nefes egzersizleri ve yoga stres seviyesini azaltarak OKB belirtilerini hafifletebilir.
- Destek grupları: OKB ile mücadele eden diğer bireylerle bir araya gelmek, destek almak ve deneyimleri paylaşmak süreci kolaylaştırabilir.
Takıntılarla Başa Çıkmak: OKB Tedavi Edilebilir mi?
OKB, tedavi edilebilir bir rahatsızlıktır. Erken tanı ve uygun tedavi ile bireyler semptomlarını büyük ölçüde kontrol altına alabilir ve yaşam kalitelerini artırabilirler. Eğer OKB belirtileri yaşıyorsanız, bir uzmandan destek almak önemlidir.
OKB ile yaşamak zorlayıcı olabilir, ancak doğru stratejilerle bu durumun üstesinden gelmek mümkündür. Eğer siz veya bir yakınınız OKB belirtileri gösteriyorsa, bir ruh sağlığı uzmanına başvurarak profesyonel destek alabilirsiniz.
